Zygmunt Freud uważał mit o Edypie za opowieść odzwierciedlającą głęboką psychologiczną prawdę. Ale to dalece nie jedyny możliwy sposób jego interpretacji. W ostatnim przedwakacyjnym odcinku „Naszych wewnętrznych konfliktów” staramy się spojrzeć na tę historię jako na diagnozę pewnych uniwersalnych pułapek, w jakie wciąż na nowo popadamy dążąc do czegoś zapamiętale, a zarazem nie dostrzegając widocznych gołym okiem niebezpieczeństw. Czyhających – co istotne – tyleż w świecie zewnętrznym, ile w zakamarkach naszych własnych umysłów.

W najnowszej odsłonie „Naszych wewnętrznych konfliktów” gościmy Dybę i Adama Lachów, autorów książki fotograficzno-reporterskiej „Rewizje”. To niezwykłe wydawnictwo jest owocem 3,5 letniej podróży po Polsce – w poszukiwaniu polskości, ale także w poszukiwaniu siebie. W tych zdjęciach i opowieściach jest wszystko, co tworzy substancję polskiej tożsamości – tradycja, nowoczesność, pstrokacizna, religia, historia, komercja, tandeta, wzniosłość, nostalgia, historia… Zapraszamy do posłuchania, ale także do zapoznania się z książką Dyby i Adama.

W najnowszej odsłonie „Naszych wewnętrznych konfliktów” wracamy do rozmowy o zmianie. Towarzyszą nam w niej między innymi Carl Gustav Jung i Zygmunt Freud. Zastanawiamy się nad zasadniczym dylematem: czy należy raczej starać się zmieniać siebie czy też oczekiwać, że zmienią się inni wokół nas, w szczególności nasi bliscy. Wyjaśniamy także co z tym wszystkim ma wspólnego… złoty skarabeusz.

W ostatnim czasie sporo się w polskich mediach dyskutuje o tym, co jest, a co nie jest normalne. Niektórzy politycy prawicy obwołali się w tej sprawie samozwańczymi arbitrami. Ich wypowiedzi – krzywdzące i nieprawdziwe – mają oczywisty sens polityczny. Stanowią oręże w walce z wyobrażonym przeciwnikiem. O tym jak bardzo brutalna i bezwzględna jest to walka świadczy to, że ze współczesną wiedzą medyczną i psychologiczną nie mają te wypowiedzi nic wspólnego. Podobnie – ze standardami etycznymi nowoczesnych demokracji. W najnowszym odcinku „Naszych wewnętrznych konfliktów” dekonstruujemy dawno już nieaktualne pojęcie „normy”.

Wychodzimy dziś od prostego z pozoru pytania – czy człowiek może się zmienić? A dochodzimy do fundamentalnych pojęć wschodniej i zachodniej tradycji duchowo-filozoficznej: przeznaczenia, losu, determinacji, wolności. Co tu dużo mówić – posłuchajcie! Niezależnie od tego czy uważacie, że Wasze życie stwarza się w każdej chwili, czy też, że w jakimś tajemniczym sensie jest już gdzieś zapisane i ustalone.

Tym razem w „Naszych wewnętrznych konfliktach” gościmy Agnieszkę Jucewicz i Tomasza Kwaśniewskiego, małżeństwo znanych dziennikarzy „Gazety Wyborczej”, autorów znakomitej książki „Niepewność. Rozmowy o strachu i nadziei”, która ukaże się 10 czerwca w wersji elektronicznej, a 17 czerwca w wersji papierowej, nakładem Wydawnictwa Agora. A rozmawiamy właśnie o niepewności – zarówno co do aktualnej sytuacji, jak i co do przyszłości. Jakie będą długofalowe konsekwencje lockdownu? Jakiego rodzaju doświadczeniem jest pandemia zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci i nastolatków? Czy mamy szansę stać się dzięki koronawirusowi bardziej empatyczni, a mniej skoncentrowani na ślepym dążeniu do sukcesu? O to wszystko Jucewicz i Kwaśniewski pytali swoich rozmówców, a my pytamy ich.

Pandemia spotęgowała zjawisko znane co najmniej od dekady: przenoszenie się relacji międzyludzkich do sfery wirtualnej. Biorąc pod uwagę, że nasze mózgi zostały ewolucyjnie ukształtowane do interakcji z trójwymiarowymi ciałami (przy takich parametrach kształtują się realne więzi), fakt postępującej cyfryzacji z pewnością nie pozostanie obojętny dla jakości naszego życia i kształtu naszego doświadczenia. O tym jak to może wpływać na naszą psychikę i na sposób w jaki postrzegamy siebie oraz innych – możecie posłuchać w najnowszej odsłonie „Naszych wewnętrznych konfliktów”.

Osobliwy to mechanizm – identyfikacja projekcyjna. Ktoś przypisuje nam nieświadomie emocje, których nie jest w stanie pomieścić w sobie – których nie chce, albo nie akceptuje – a my zaczynamy je… rzeczywiście czuć. Tak, jakby nasz obraz w czyichś oczach miał tak przemożną siłę, że oddziaływał bezpośrednio na swój pierwowzór. Magia? Psychoanalityczna fikcja? Być może. Ale z pewnością także przenikliwa obserwacja, że nasza indywidualna psychika nie jest środowiskiem nieprzenikliwym i sterylnym…

W tym odcinku „Naszych wewnętrznych konfliktów” wracamy do rozmowy sprzed tygodnia. Akcent kładziemy jednak trochę gdzieś indziej, a mianowicie na kwestii budowania obrazu siebie. Skąd się ten obraz bierze, jak powstaje i co ma nań największy wpływ? A także – co zrobić, żeby go zmienić, kiedy jest źródłem cierpienia? O tym właśnie – oraz o figurze „wewnętrznego sabotażysty” – dzisiaj rozmawiamy.

Wydaje się, że odpowiedź na tytułowe pytanie jest prosta. Można się lubić, albo nie za bardzo. Można mieć wysoką albo niską samoocenę. Pytanie tylko – co to właściwie znaczy? Co to znaczy, że lubię albo nie lubię siebie? Czy „mnie” jest dwóch albo dwoje – i jeden drugiego albo drugą może lubić bądź też nie? I czy zawsze niska samoocena oznacza niską samoocenę? O tym możecie posłuchać w najnowszej odsłonie „Naszych wewnętrznych konfliktów”.

Jesteśmy w specyficznym momencie. Apokalipsa nie nastąpiła, ale zagrożenie nie zniknęło. Jesteśmy już tym wszystkim zmęczeni na tyle, że z jednej strony potęguje to nasze lęki i niepewność, z drugiej – sprawia, że mamy ochotę porzucić wszystkie ograniczenia i środki ostrożności. Z jednej strony, bardzo chcielibyśmy wiedzieć, co będzie dalej i staramy się rozważać w głowie wszystkie możliwe scenariusze, z drugiej: nikt nie ma tak naprawdę pojęcia co będzie za tydzień, miesiąc, albo rok. Słowem – znaleźliśmy się w niełatwym położeniu. I o tym właśnie Cveta Dimitrova i Tomasz Stawiszyński rozmawiają w najnowszej odsłonie „Naszych wewnętrznych konfliktów”.

Co tu dużo mówić – wszyscy się boimy. To zupełnie zrozumiałe i usprawiedliwione. Uzasadnione obawy łatwo jednak przekształcają się w paniczny lęk, albo przeciwnie – w irracjonalne zaprzeczenie. O lękach pochłaniających i tych, które stanowią adekwatną reakcję na rzeczywistość – a także o kilku innych społecznych, psychologicznych i egzystencjalnych aspektach pandemii – w najnowszym odcinku „Naszych wewnętrznych konfliktów” rozmawiają Cveta Dimitrova i Tomasz Stawiszyński.

Pandemia to zjawisko wielowymiarowe. Medyczne, społeczne, polityczne, kulturowe, medialne. O przenikaniu się tych wszystkich wymiarów, a także o konieczności dystansu wobec zalewających nas informacji na temat koronawirusa rozmawiają w tym odcinku „Naszych wewnętrznych konfliktów” Cveta Dimitrova i Tomasz Stawiszyński.

Cveta Dimitrova i Tomasz Stawiszyński – jak zwykle w „Naszych wewnętrznych konfliktach” – nie oferują żadnych łatwych recept, proponują natomiast pogłębioną refleksję nad naszą aktualną sytuacją.

Nie ma się co rozpisywać – dzisiejszy odcinek poświęcony jest temu, co większość audycji i informacji w ostatnich dniach. Epidemii, a od dziś wręcz pandemii koronawirusa. Jak nie popaść w panikę i apokaliptyczne wzmożenie, ale też nie ulec iluzji, że się nic nie dzieje? Na to pytanie próbują dziś odpowiedzieć Cveta Dimitrova i Tomasz Stawiszyński..

Zygmunt Freud twierdził, że sny są zaszyfrowanymi pragnieniami, które boimy się spełniać na jawie. Carl Gustav Jung – że sny kompensują naszą świadomą postawę, a ponadto mogą stanowić rodzaj inicjacji w najbardziej fundamentalne życiowe zagadnienia. James Hillman – że sny nic nie znaczą, stanowią za to rodzaj wprawiania się w umieraniu. J. Allan Hobson z kolei – współczesny psychiatra i neurobiolog zdecydowanie przeciwny tradycji psychoanalitycznej – że sny to zjawisko biologiczne, które należy rozpatrywać przede wszystkim na gruncie teorii ewolucji. A jak jest naprawdę? O tym właśnie rozmawiamy w kolejnej odsłonie „Naszych wewnętrznych konfliktów”. Zachęcamy do posłuchania i życzymy dobrych, to znaczy symbolicznych, snów!

23 lutego obchodzono Międzynarodowy Dzień Walki z Depresją, z tej okazji także i w „Naszych wewnętrznych konfliktach” postanowiliśmy wrócić do tego tematu. W najnowszym odcinku przyglądamy się zjawisku depresji z różnych perspektyw – psychiatrycznej, psychoanalitycznej, ale i alternatywnej wobec tych obu, zakorzenionej w psychologii poznawczej i ewolucjonizmie. Zastanawiamy się – sięgając do różnych autorów i koncepcji – czy da się w ogóle mówić o tym zjawisku w oderwaniu od realiów społecznych i kulturowych. I co nam ono mówi o świecie, w którym żyjemy.

W najnowszej odsłonie „Naszych wewnętrznych konfliktów” rozmawiamy o kompulsjach, przymusach i obsesjach. A zatem o symptomach, od których – jak twierdził Zygmunt Freud – zaczyna się psychoanaliza. Zaczyna się, bo nasze „ja”, dotąd przekonane o swojej sprawczości i wolności, konfrontuje się z czymś, co jawi się mu jako obce i wrogie, ale czemu nie jest w stanie w żaden sposób się przeciwstawić. Cóż to za doświadczenie – przymus wykonywania jakiejś czynności, obsesyjne, prześladujące, powracające myśli? Co się w nim odsłania – poza autonomiczną naturą nieświadomości, potężnego obszaru w naszym umyśle, z którego istnienia nie zdajemy sobie na co dzień sprawy. Istotnym wątkiem w rozmowie Cvety Dimitrovej i Tomasza Stawiszyńskiego staje się apotropaiczny

Przekonanie o moralnej racji, oburzenie na cudzą podłość i nieprawość – to stały składnik publicznych i prywatnych debat. Abstrahując od kwestii moralnych – jakie są psychologiczne funkcje tego rodzaju emocji? Jak czuje się ktoś przekonany o swojej moralnej racji? Jak widzi innych i jak inni postrzegają jego? Okazuje się, że współczesna psychologia – także psychologia ewolucyjna – ma na ten temat całkiem sporo do powiedzenia. Wokół tego tematu właśnie toczy się dyskusja w najnowszym odcinku „Naszych wewnętrznych konfliktów”.

Skąd wiemy, że świat zewnętrzny i inni ludzie naprawdę istnieją, a nie są wyłącznie projekcjami naszego umysłu? To jeden z najbardziej klasycznych problemów filozoficznych, ale i wyzwanie, przed którym stajemy w trakcie rozwoju psychologicznego. Co jednak, jeśli utkniemy w stadium, w którym nie zdajemy sobie jeszcze sprawy, że otaczający nas ludzie są autonomicznymi bytami, nie zaś figurami, które powinny zaspokajać wszystkie nasze potrzeby? O tym właśnie Cveta Dimitrova i Tomasz Stawiszyński rozmawiają w najnowszym odcinku “Naszych wewnętrznych konfliktów”.